Rumpelstiltskin หรือที่เรียบเรียงใหม่ในชื่อ “ภูตขาไม้เสียงเดินตึงตัง” เป็นนิทานพื้นบ้านยุโรปที่มีต้นกำเนิดเก่าแก่ย้อนไปถึงศตวรรษที่ 16 โดยมีรูปแบบเรื่องเล่าคล้ายกันในหลายวัฒนธรรม เช่น Tom Tit Tot ในอังกฤษ, Whuppity Stoorie ในสกอตแลนด์ และ Gilitrutt ในไอซ์แลนด์ ก่อนจะถูกพี่น้องกริมส์รวบรวมและตีพิมพ์ในปี ค.ศ. 1812 ในนิทานชุด Grimm’s Fairy Tales ซึ่งกลายเป็นฉบับที่ได้รับความนิยมสูงสุดทั่วโลก
ชื่อ “Rumpelstiltskin” มาจากคำภาษาเยอรมันโบราณ หมายถึง “ภูตขาไม้เสียงดัง” หรือ “สิ่งมีชีวิตที่ชอบทำเสียงรบกวน” ซึ่งสะท้อนถึงตัวละครลึกลับที่มีพฤติกรรมแปลกประหลาดและชอบเล่นเกมกับมนุษย์ โดยเฉพาะการแลกเปลี่ยนสิ่งของมีค่าเพื่อช่วยเหลือในสถานการณ์คับขัน
แก่นเรื่องของนิทานนี้คือการต่อรองกับสิ่งลึกลับเพื่อเอาตัวรอดจากสถานการณ์ที่เป็นไปไม่ได้ โดยมีตัวละครหญิงสาวเป็นศูนย์กลางของความขัดแย้ง เธอถูกพระราชาสั่งให้ปั่นฟางให้กลายเป็นทอง และเมื่อทำไม่ได้ ก็มีภูตลึกลับปรากฏตัวเพื่อช่วยเหลือ แลกกับสิ่งของมีค่า และในที่สุดคือ “ลูกคนแรก” ของเธอ
ในฉบับดั้งเดิม ตัวละครหญิงสาวแก้ปัญหาได้สำเร็จโดยการทายชื่อของภูต ซึ่งทำให้เธอรอดพ้นจากคำสัญญา แม้จะเป็นการ “ผิดสัญญา” ก็ตาม ซึ่งในมุมมองของนิทานเด็กสมัยใหม่ การกระทำเช่นนี้อาจไม่ใช่สิ่งที่ควรยกย่องโดยไม่ตั้งคำถาม แต่เมื่อพิจารณาบริบทของสังคมในยุคนั้น นิทานเรื่องนี้สะท้อนให้เห็นถึง โครงสร้างอำนาจชายเป็นใหญ่ อย่างชัดเจน เช่น พระราชาเป็นผู้มีอำนาจสูงสุด พ่อของหญิงสาวเป็นผู้โยนปัญหาให้ลูกแก้ และหญิงสาวผู้ไม่มีสิทธิ์ปฏิเสธคำสั่งใด ๆ
นิทานนำบุญจึงเรียบเรียงเรื่องนี้ใหม่ด้วยความเคารพต่อฉบับดั้งเดิม โดยไม่เปลี่ยนแปลงโครงเรื่อง แต่ เน้นบทบาทของหญิงสาวให้ชัดเจนขึ้น กล่าวคือ เธอไม่ได้เป็นเพียงผู้ถูกกระทำ แต่เป็นผู้ที่ใช้สติปัญญา ความกล้าหาญ และหัวใจของแม่ในการต่อสู้เพื่อสิ่งที่รัก แม้จะต้องท้าทายอำนาจของผู้ชายก็ตาม
นอกจากนี้ ในการเรียบเรียงใหม่ ยังมีการแปลคำว่า “Rumpelstiltskin” ให้เข้ากับบริบทไทย เป็น “ภูตขาไม้เสียงเดินตึงตัง” เพื่อให้เด็กไทยเข้าถึงได้ง่ายขึ้น (คำว่า Rumpelstilskin ออกเสียงยากมากสำหรับคนไทย) และมีการปรับวิธีการทายชื่อให้ ดูเป็นเหตุเป็นผลและกลมกล่อมมากขึ้น โดยยังคงรักษาเสน่ห์ของนิทานคลาสสิกไว้ครบถ้วน (พยายามไม่ปรับมากจนเกินไป)
มาอ่านนิทานเรื่อง “ภูตขาไม้เสียงเดินตึงตัง” ด้วยกันนะครับ
กาลครั้งหนึ่ง มีช่างปั่นด้ายผู้ยากจนคนหนึ่ง เขาไม่มีทรัพย์สินใดนอกจากลูกสาวที่งดงามและฉลาดเฉลียว วันหนึ่งเขาเดินทางเข้าเมืองเพื่อหางาน และด้วยความอยากอวด เขาโกหกต่อพระราชาว่า “ลูกสาวของข้าสามารถปั่นฟางให้กลายเป็นทองได้”
พระราชาผู้โลภและหลงอำนาจหัวเราะเยาะ แต่ก็สั่งให้ทหารพาหญิงสาวมายังปราสาท “ถ้าลูกสาวเจ้าทำได้จริง ข้าจะให้รางวัลใหญ่ แต่ถ้าโกหก…ข้าจะลงโทษอย่างสาสม” พระราชาตรัสด้วยน้ำเสียงเย็นชา
หญิงสาวถูกนำตัวเข้าไปในห้องที่เต็มไปด้วยฟาง และมีวงล้อปั่นด้ายวางอยู่ตรงกลาง “เจ้ามีเวลาถึงรุ่งเช้า ถ้าไม่สามารถเปลี่ยนฟางให้เป็นทองได้ เจ้าจะไม่มีวันได้เห็นแสงอาทิตย์อีก” พระราชาทิ้งท้ายก่อนปิดประตู
หญิงสาวนั่งลงอย่างสิ้นหวัง เธอไม่รู้จะทำอย่างไร น้ำตาไหลอาบแก้ม เธอไม่ได้มีเวทมนตร์ ไม่ได้มีอำนาจ มีเพียงความกลัวที่กัดกินหัวใจ
ทันใดนั้น มีเสียงเดิน “ตึงตัง ตึงตัง” ดังขึ้นจากมุมห้อง เสียงนั้นเป็นเสียงของภูตหน้าตายียวน ซึ่งมีขาทั้งสองข้างเป็นไม้ เดินลงส้นเท้าเข้ามาหาหญิงสาวอย่างอวดดี “ข้าได้ยินเสียงร้องไห้ เจ้าต้องการความช่วยเหลือใช่ไหม?”
หญิงสาวตกใจ แต่ก็พยักหน้า “ถ้าข้าปั่นฟางให้เป็นทองไม่ได้…ข้าจะต้องตายแน่ ๆ” ภูตยิ้มเยาะ “ข้าจะช่วยเจ้าปั่นฟางให้เป็นทอง แต่เจ้าต้องให้สิ่งตอบแทน” หญิงสาวจึงรีบถอดสร้อยคอส่งให้เขา
เมื่อได้สร้อยคอ ภูตก็เริ่มปั่นฟาง เสียงวงล้อหมุนดัง “ครืด ครืด” ฟางค่อย ๆ กลายเป็นเส้นทองคำระยิบระยับ หญิงสาวมองด้วยความตกตะลึงและโล่งใจ
รุ่งเช้า พระราชาเข้ามาเห็นทองเต็มห้อง เขายิ้มกว้าง แต่ยังไม่ได้ปล่อยเธอไป “คืนนี้เจ้าต้องปั่นฟางเป็นทองอีก ในห้องที่ใหญ่กว่าเดิม และฟางมากกว่าเดิม” พระราชาสั่งโดยไม่ฟังเสียงใคร
คืนนั้น หญิงสาวถูกขังอีกครั้ง เธอเริ่มเข้าใจว่าอำนาจของผู้ชายในโลกช่างยิ่งใหญ่เหลือล้น เธอร้องไห้ไม่หยุด แล้วเสียงเดิน “ตึงตัง” ก็ดังขึ้นอีก
ภูตขาไม้ปรากฏตัว “เจ้าร้องไห้อีกแล้ว? ข้าจะช่วยอีกครั้ง แต่ครั้งนี้…ข้าต้องการแหวนของเจ้า” หญิงสาวลังเล แต่ก็ยอมถอดแหวนให้ เพราะไม่มีทางเลือก
เมื่อได้รับแหวน ภูตก็จัดการเปลี่ยนฟางทั้งห้องให้กลายเป็นทอง รุ่งเช้า เมื่อพระราชาเห็น พระราชาก็ยิ่งโลภ แล้วสั่งให้เธอทำฟางให้เป็นทองอีกเป็นคืนที่สาม “ถ้าเจ้าทำได้ ข้าจะรับเจ้าเป็นราชินี” คำพูดนั้นไม่ใช่คำปลอบใจ แต่เป็นคำสั่งที่เต็มไปด้วยอำนาจ
คืนสุดท้าย ภูตขาไม้ปรากฏตัวขึ้นอีกครั้ง แต่คราวนี้ หญิงสาวไม่มีอะไรจะให้อีกแล้ว ภูตจึงเสนอว่า “ครั้งนี้ ข้าขอสิ่งที่เจ้าจะมีในอนาคต นั่นคือลูกคนแรกของเจ้า” หญิงสาวตกใจ แต่จำใจต้องยอม เพราะเธอไม่มีทางเลือก
และแล้ว ฟางทั้งหมดก็กลายเป็นทอง และพระราชาก็ทำตามสัญญา พระองค์แต่งงานกับหญิงสาว แล้วเธอก็ได้กลายเป็นราชินี แต่ในใจของเธอรู้ดีว่า…เธอไม่ได้เลือกชีวิตนี้เอง
เมื่อเวลาผ่านไป ราชินีได้ให้กำเนิดลูกชายตัวน้อย เธอรักลูกด้วยอย่างหมดหัวใจ และหวังว่าภูตขาไม้จะลืมคำสัญญา
แต่แล้ววันหนึ่ง เสียง “ตึงตัง” ก็ดังขึ้นอีกครั้ง “ถึงเวลาแล้ว ข้าจะเอาลูกของเจ้าไปล่ะนะ” ภูตขาไม้กล่าวด้วยรอยยิ้มเย็นชา
ราชินีร้องไห้ “ข้าขออ้อนวอนท่าน อย่าเอาลูกของข้าไปเลย”
ภูตเห็นโอกาสในการเล่นสนุก จึงท้าทายว่า “ภายในสามวันนี้ ถ้าเจ้าทายชื่อของข้าซึ่งเป็นความลับได้ถูกต้อง ข้าจะยกเลิกสัญญา และไม่เอาลูกเจ้าไป”
ราชินีตาโตอย่างมีความหวัง “ถ้าข้าทายชื่อท่านถูก ท่านจะปล่อยลูกของข้าไปใช่ไหม?”
ภูตขาไม้หัวเราะ “ใช่สิ แต่เจ้าจะไม่มีวันรู้ชื่อข้าหรอก” เมื่อพูดจบ ภูตก็หายตัวไป
หลังจากภูตขาไม้หายตัวไปแล้ว ราชินีก็รีบส่งคนออกไปทั่วอาณาจักรเพื่อรวบรวมชื่อแปลก ๆ ทุกชื่อที่เป็นไปได้
คืนแรก ราชินีทายชื่อเป็นพัน ๆ ชื่อ แต่ก็ผิดหมด “ฟริตซ์? ฮันส์? โยฮัน?” ภูตหัวเราะ “ไม่ใช่!”
คืนที่สอง ราชินีเลือกทานชื่อที่แปลกกว่าเดิม แต่ผลก็ไม่เปลี่ยนแปลง “ครูมป์? สติลท์? ซิกฟริด?” ภูตหัวเราะเสียงดัง “ไม่ใช่!”
คืนสุดท้าย ทหารกลับมารายงานว่าเห็นภูตเต้นอยู่ในป่า แถมร้องเพลงวนไปวนมา ไม่ได้สาระว่า “ไม่มีใครรู้ชื่อข้า ไม่มีใครรู้ชื่อข้า แต่ข้าจะได้ลูกของราชินี ภูตขาไม้เสียงเดินตึงตัง ลั้นลา สั้นลา ไม่มีใครรู้ชื่อข้า”
ราชินีฟังคำรายงานของทหาร ก็รู้สึกแปลกใจ “เรามัวแต่คิดถึงชื่อแบบคนทั่วไป แต่บางที ชื่อของใครก็อาจเหมือนลักษณะของคน ๆ นั้น”
เมื่อภูตปรากฏตัวอีกครั้ง ราชินีจึงจ้องหน้าภูตอย่างแน่วแน่ พลางคิดในใจว่า “บางที ชื่อของใครก็อาจเหมือนลักษณะของคน ๆ นั้น” จากนั้น ราชินีก็พูดว่า “ภูตขาไม้เสียงเดินตึงตัง นี่คือชื่อจริง ๆ ของท่านใช่ไหม” ราชินีพูดชื่อจริงของภูตขาไม้ออกมากล้าหาญ ซึ่งเมื่อภูตได้ฟัง ภูตก็ตกใจสุดขีด พร้อมกับร้องว่า “เจ้ารู้ชื่อของข้าได้อย่างไร” จากนั้น ภูตกรีดร้องแล้วก็หายตัวไปทันที
ราชินีโอบลูกเอาไว้แน่น น้ำตาไหลด้วยความโล่งใจ เธอรู้แล้วว่า แม้จะอยู่ในโลกที่ผู้ชายมีอำนาจเหนือกว่า แต่ผู้หญิงก็สามารถใช้สติปัญญา และความกล้าหาญ รวมทั้งหัวใจที่ยิ่งใหญ่ เพื่อปกป้องตัวเองและบุคคลที่รักได้
ข้อคิดจากนิทานเรื่องนี้ :
- การโกหกเพื่ออวดอาจนำไปสู่ผลลัพธ์ที่เกินควบคุมและอันตราย
- อำนาจที่ไร้เมตตาสามารถกดขี่ผู้ไม่มีทางเลือกได้อย่างโหดร้าย
- สติปัญญาและความกล้าหาญคือเครื่องมือสำคัญในการเอาตัวรอดจากสถานการณ์ที่สิ้นหวัง
- ความรักของแม่สามารถเอาชนะคำสัญญาอันโหดร้ายและปกป้องสิ่งที่มีค่าที่สุดได้
นิทานนำบุญ 