Posted in นิทานก่อนนอนเรื่องยาว, นิทานนานาชาติ, นิทานโครเอเชีย

ป่าแห่งเทพผู้พิทักษ์ (Stribor’s Forest) : นิทานแห่งรักแท้และความลวง

Ivana Brlić-Mažuranić คือหนึ่งในนักเขียนหญิงที่ได้รับการยกย่องสูงสุดในประวัติศาสตร์วรรณกรรมโครเอเชีย ผลงานของเธอได้รับการเปรียบเทียบกับ Hans Christian Andersen และ J.R.R. Tolkien ด้วยความสามารถในการสร้างโลกแห่งนิทานที่ทั้งลึกซึ้งและเปี่ยมด้วยจินตนาการ เธอเกิดในปี ค.ศ. 1874 และเติบโตในครอบครัวนักคิดและนักการเมืองที่มีบทบาทสำคัญในประเทศ Ivana เขียนนิทานด้วยภาษาที่ละเมียดละไมและแฝงปรัชญาอย่างแนบเนียน ผลงานชุด Priče iz davnine (“Tales of Long Ago”) ซึ่งรวมถึงเรื่อง Stribor’s Forest ได้รับการบรรจุในหลักสูตรการศึกษาของโครเอเชีย และยังถูกนำไปดัดแปลงเป็นละคร ภาพยนตร์ และงานศิลปะหลากหลายแขนง

นิทานเรื่อง Stribor’s Forest ไม่ใช่เพียงเรื่องเล่าของแม่และลูกชาย แต่เป็นภาพสะท้อนของแนวคิดพื้นบ้าน ความเชื่อทางศาสนา และคุณค่าทางศีลธรรมที่ฝังรากลึกในวัฒนธรรมสลาฟ นักวิชาการด้านวรรณกรรมชี้ว่าเรื่องนี้แสดงให้เห็นถึง “ความรักแท้ที่กล้าหาญ” และ “การเลือกความทุกข์เพื่อรักษาความผูกพัน” ซึ่งเป็นหัวใจของความเป็นแม่ในบริบทของสังคมโครเอเชีย เทพแห่งป่าสตรีบอร์ในเรื่องไม่ได้เป็นเพียงตัวละครแฟนตาซี แต่เป็นตัวแทนของธรรมชาติที่มีจิตวิญญาณ และเป็นสัญลักษณ์ของความยุติธรรมเหนือมนุษย์ นิทานเรื่องนี้จึงเป็นบทเรียนทางจริยธรรมที่แฝงอยู่ในโครงสร้างของนิทานพื้นบ้านอย่างงดงาม

การเรียบเรียงใหม่ในครั้งนี้จัดทำขึ้นด้วยความเคารพอย่างสูงต่อต้นฉบับ โดยคงไว้ซึ่งโครงเรื่อง ตัวละคร และอารมณ์หลัก พร้อมปรับภาษาให้ร่วมสมัยและเข้าใจง่าย เพื่อให้ผู้อ่านไทยได้สัมผัสเสน่ห์ของวรรณกรรมคลาสสิกในรูปแบบที่เข้าถึงได้มากขึ้น เราแบ่งเรื่องออกเป็น 6 ตอนเพื่อให้ผู้อ่านค่อย ๆ ซึมซับอารมณ์และความหมายอย่างลึกซึ้ง และพยายามรักษาสัญลักษณ์และปรัชญาเดิมให้มากที่สุด เราขอเชิญชวนให้ผู้อ่านลองค้นหาต้นฉบับมาอ่านเพิ่มเติม หรือศึกษาวัฒนธรรมโครเอเชียและประเทศอื่น ๆ เพราะในโลกใบนี้มีภูมิปัญหาที่มีค่าซ่อนอยู่มากมายในนิทาน เรื่องเล่า และความเชื่อของแต่ละชนชาติ ซึ่งล้วนเป็นประตูสู่ความเข้าใจในความเป็นมนุษย์อย่างแท้จริง

ตอนที่ 1: บ้านกลางป่าที่เงียบงัน

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว มีหญิงชราผู้หนึ่งอาศัยอยู่กับลูกชายในบ้านไม้หลังเล็กที่ตั้งอยู่ริมป่าลึก บ้านของพวกเขาเรียบง่าย ไม่มีสิ่งหรูหรา แต่เต็มไปด้วยความอบอุ่นจากความรักที่แม่มีต่อลูกชาย และความกตัญญูที่ลูกมีต่อแม่ ทั้งสองใช้ชีวิตอย่างสงบสุข ไม่ได้ร่ำรวย แต่ก็ไม่เคยขาดสิ่งจำเป็น พวกเขาแบ่งปันทุกสิ่งที่มี และพึ่งพากันด้วยความเข้าใจที่ไม่ต้องเอ่ยเป็นคำพูด

หญิงชราเป็นคนใจดีและอดทน แม้จะมีอายุมากแล้ว แต่เธอยังทำงานบ้านด้วยตนเองทุกวัน เธออบขนมปัง ปลูกผัก และดูแลลูกชายด้วยความรักที่ไม่เคยลดน้อยลง ส่วนลูกชายก็เป็นชายหนุ่มที่ขยันขันแข็ง เขาออกไปทำงานในหมู่บ้านใกล้เคียง และกลับบ้านทุกเย็นพร้อมรอยยิ้มที่ทำให้แม่รู้สึกว่าชีวิตยังมีความหมาย

วันหนึ่ง ลูกชายตัดสินใจเดินทางเข้าเมืองใหญ่เพื่อซื้อของใช้บางอย่างที่หายากในหมู่บ้าน เขาออกเดินทางแต่เช้าตรู่ โดยสัญญากับแม่ว่าจะกลับมาในอีกไม่กี่วัน หญิงชราจัดห่ออาหารให้เขาอย่างเงียบ ๆ และส่งเขาด้วยสายตาที่เต็มไปด้วยความห่วงใย

หลายวันผ่านไป หญิงชรานั่งรออยู่หน้าบ้านทุกเย็น เธอเฝ้ามองเส้นทางที่ทอดยาวเข้าสู่ป่าอย่างเงียบงัน หวังว่าจะเห็นลูกชายกลับมาในไม่ช้า และแล้ว ในเย็นวันหนึ่ง ลูกชายก็กลับมาจริง ๆ แต่เขาไม่ได้กลับมาคนเดียว…

ตอนที่ 2: เงาลวงในรูปลักษณ์งดงาม

ลูกชายของหญิงชราเดินทางกลับมาถึงบ้านในยามเย็น พร้อมกับหญิงสาวคนหนึ่งที่เขาแนะนำว่าเป็นภรรยาของเขา หญิงสาวผู้นั้นมีรูปร่างบอบบาง ผิวขาวราวหิมะ และดวงตาสีดำสนิทที่ดูทั้งลึกลับและเย็นชา เธอสวมเสื้อผ้าสะอาดสะอ้านแต่เรียบง่าย และมีท่าทีสงบเสงี่ยมเมื่ออยู่ต่อหน้าสามี แต่ในแววตาของเธอกลับมีบางสิ่งที่ทำให้หญิงชรารู้สึกไม่สบายใจ

ลูกชายเล่าว่าเขาพบหญิงสาวคนนี้ระหว่างเดินทางในเมืองใหญ่ เธอเล่าให้เขาฟังว่าเคยเป็นลูกสาวของพ่อค้าที่มั่งคั่ง แต่ครอบครัวของเธอล่มสลายจนต้องระหกระเหินมาเพียงลำพัง เขารู้สึกสงสารและประทับใจในความงามและความอ่อนโยนของเธอ จึงตัดสินใจแต่งงานและพากลับมาบ้านโดยไม่ลังเล

หญิงชราฟังเรื่องราวทั้งหมดด้วยใจที่หนักอึ้ง แม้เธอจะไม่พูดอะไรออกมาตรง ๆ แต่ในใจกลับเต็มไปด้วยความกังวล เธอรู้สึกได้ถึงบางสิ่งที่ผิดปกติในตัวหญิงสาวผู้นี้ แม้จะไม่มีหลักฐานใด ๆ แต่สัญชาตญาณของแม่บอกเธอว่า ความสงบสุขที่เคยมีอาจกำลังถูกคุกคาม

หลังจากนั้นไม่นาน ความเปลี่ยนแปลงก็เริ่มปรากฏชัด หญิงสาวแสดงท่าทีไม่เคารพหญิงชราอย่างเปิดเผย เธอมักพูดจาเสียดสี ใช้น้ำเสียงเย้ยหยัน และแสดงความรำคาญต่อการมีอยู่ของแม่สามี แม้ต่อหน้าลูกชาย เธอจะทำตัวอ่อนหวานและวางท่าทางเรียบร้อย แต่เมื่ออยู่ตามลำพังกับหญิงชรา เธอกลับกลายเป็นคนละคน

หญิงชราพยายามอดทนต่อพฤติกรรมเหล่านั้น เธอไม่อยากให้ลูกชายต้องลำบากใจ และยังคงหวังว่าสักวันหนึ่งหญิงสาวจะเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น แต่ยิ่งเวลาผ่านไป ความหวังนั้นก็ยิ่งเลือนรางลง หญิงสาวเริ่มแสดงความไม่พอใจแม้แต่เรื่องเล็กน้อย และบางครั้งก็พูดจาให้ลูกชายเข้าใจผิดแม่ของเขา

หญิงชรารู้สึกเหมือนกำลังอยู่ร่วมกับเงาลวงที่แฝงตัวในรูปลักษณ์งดงาม เธอเริ่มสังเกตเห็นบางสิ่งที่แปลกประหลาดในตัวหญิงสาว เช่น แววตาที่เย็นชาจนผิดธรรมชาติ และเสียงลมหายใจที่บางครั้งฟังดูคล้ายเสียงขู่ของสัตว์ร้ายในเงามืดของป่า

คืนหนึ่ง ขณะที่หญิงชราตื่นขึ้นมากลางดึกเพราะได้ยินเสียงกระซิบแปลก ๆ จากนอกบ้าน เธอแอบเดินตามเสียงนั้นไปจนถึงชายป่า และได้เห็นหญิงสาวกำลังพูดคุยกับบางสิ่งบางอย่างที่เธอมองไม่เห็นชัดเจน เสียงของหญิงสาวในยามนั้นไม่ใช่เสียงที่เธอเคยได้ยินมาก่อน มันเย็นชาและแฝงด้วยความเย้ยหยันที่ทำให้หญิงชราขนลุก

เมื่อกลับถึงบ้าน หญิงชรานั่งนิ่งอยู่หน้ากองไฟที่ใกล้จะมอด เธอรู้แล้วว่าหญิงสาวผู้นี้ไม่ใช่มนุษย์ธรรมดา และสิ่งที่เธอหวาดกลัวอาจเป็นความจริงที่น่ากลัวยิ่งกว่าฝันร้าย

ตอนที่ 3: ความรักที่ไม่ถูกมองเห็น

หลังจากหญิงชราได้เห็นพฤติกรรมและความเปลี่ยนแปลงในบ้านของตน เธอเริ่มรู้สึกว่าความสงบสุขที่เคยมีนั้นกำลังถูกกลืนหายไปทีละน้อย แม้เธอจะพยายามอดทนและไม่พูดอะไรออกมาตรง ๆ แต่ความเจ็บปวดในใจกลับเพิ่มขึ้นทุกวัน หญิงสาวที่ลูกชายพามาอยู่ด้วยไม่เพียงแค่หยาบคายและไม่เคารพ แต่ยังพยายามทำให้ลูกชายเข้าใจผิดแม่ของเขาอยู่บ่อยครั้ง

หญิงชราพยายามเตือนลูกชายด้วยถ้อยคำที่อ่อนโยน เธอเล่าให้เขาฟังถึงสิ่งที่เธอเห็นและรู้สึก แต่ลูกชายกลับไม่เชื่อ เขามองแม่ด้วยสายตาที่เปลี่ยนไป และกล่าวหาว่าแม่ไม่ยอมรับภรรยาของเขาเพียงเพราะอคติ หญิงชรานิ่งฟังคำพูดเหล่านั้นด้วยหัวใจที่เจ็บปวด แต่เธอก็ไม่โต้เถียง เพราะเธอรู้ว่าการเถียงจะยิ่งทำให้ลูกชายห่างไกลจากความจริง

วันต่อมา หญิงชราเริ่มสังเกตเห็นบางสิ่งที่แปลกประหลาดยิ่งขึ้นในตัวหญิงสาว เช่น เสียงลมหายใจที่คล้ายเสียงขู่ของงู และแววตาที่เปลี่ยนไปในยามค่ำคืน เธอเริ่มแน่ใจว่าหญิงสาวผู้นี้ไม่ใช่มนุษย์ธรรมดา และอาจเป็นสิ่งมีชีวิตที่แฝงตัวมาในคราบของมนุษย์

คืนหนึ่ง ขณะที่หญิงสาวออกไปเดินในป่า หญิงชราตัดสินใจแอบสะกดรอยตามอย่างเงียบ ๆ เธอเดินตามแสงจันทร์ที่ลอดผ่านยอดไม้ และเสียงฝีเท้าที่เบาแต่มั่นคงของหญิงสาว จนกระทั่งถึงบริเวณที่เงียบงันที่สุดของป่า ที่นั่น หญิงชราได้เห็นหญิงสาวกำลังพูดคุยกับบางสิ่งบางอย่างที่เธอมองไม่เห็นชัดเจน เสียงของหญิงสาวในยามนั้นไม่ใช่เสียงที่เธอเคยได้ยินมาก่อน มันเย็นชาและแฝงด้วยความเย้ยหยันที่ทำให้หญิงชราขนลุก

เมื่อกลับถึงบ้าน หญิงชรานั่งนิ่งอยู่หน้ากองไฟที่ใกล้จะมอด เธอรู้แล้วว่าหญิงสาวผู้นี้ไม่ใช่มนุษย์ธรรมดา และสิ่งที่เธอหวาดกลัวอาจเป็นความจริงที่น่ากลัวยิ่งกว่าฝันร้าย เธอไม่รู้ว่าจะทำอย่างไรดี เพราะลูกชายของเธอยังคงหลงใหลในหญิงสาวอย่างหมดใจ และไม่ยอมฟังคำเตือนใด ๆ จากแม่ของเขาเลย

สามเดือนผ่านไป หญิงชรายังคงอดทนอยู่ในบ้านหลังเดิมกับลูกชายและหญิงสาวผู้ลึกลับ เธอเฝ้าดูความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างเงียบงัน และภาวนาให้มีสิ่งใดสิ่งหนึ่งช่วยเปิดเผยความจริงที่เธอไม่อาจพิสูจน์ได้ด้วยคำพูดเพียงลำพัง

ตอนที่ 4: ป่าแห่งการทดสอบ

หลังจากหญิงชราแน่ใจแล้วว่าหญิงสาวที่ลูกชายแต่งงานด้วยไม่ใช่มนุษย์ธรรมดา เธอเริ่มรู้สึกหมดหนทางในการปกป้องลูกชายจากสิ่งที่เขาไม่อาจมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ทุกคำเตือนของเธอถูกปฏิเสธด้วยความไม่เชื่อ และทุกความพยายามกลับกลายเป็นความเจ็บปวดที่สะสมอยู่ในใจอย่างเงียบงัน

วันหนึ่ง ขณะที่หญิงชรานั่งอยู่ใต้ต้นไม้ใหญ่ริมป่า เธอหลับตาและอธิษฐานด้วยหัวใจที่เปี่ยมด้วยความรักและความหวัง เธอไม่ได้ขอให้ลูกชายเปลี่ยนใจทันที ไม่ได้ขอให้หญิงสาวหายไป แต่ขอเพียงให้มีสิ่งใดสิ่งหนึ่งช่วยเปิดเผยความจริง เพื่อให้ลูกชายได้เห็นด้วยตนเอง

ในยามค่ำคืนที่เงียบงัน ขณะที่ลมพัดผ่านใบไม้ด้วยเสียงที่แผ่วเบา หญิงชรานั่งอยู่คนเดียวในป่าลึก เธอไม่ได้ร้องไห้ด้วยเสียง หากแต่หยดน้ำตาไหลลงบนมือที่สั่นเทาอย่างเงียบ ๆ และแล้ว ท่ามกลางความเงียบของธรรมชาติ เสียงหนึ่งก็ดังขึ้นจากเบื้องหลัง เป็นเสียงที่ไม่ใช่เสียงของสัตว์ หรือเสียงของมนุษย์ แต่เป็นเสียงที่แฝงด้วยพลังและความสงบในคราเดียวกัน

เทพแห่งป่าสตรีบอร์ปรากฏตัวขึ้นในแสงจันทร์ที่สาดผ่านหมู่ไม้ ท่านมีรูปลักษณ์ที่งดงามและน่าเกรงขาม ผิวของท่านเปล่งประกายราวกับแสงของใบไม้ในฤดูใบไม้ร่วง และดวงตาของท่านเต็มไปด้วยความเมตตาที่ลึกซึ้ง ท่านมองหญิงชราด้วยสายตาที่ไม่ต้องการคำอธิบาย และกล่าวว่า “เจ้ามีหัวใจที่ยิ่งใหญ่ ความรักของเจ้าทำให้ข้าต้องมาหาเจ้าในคืนนี้”

หญิงชรานั่งนิ่งอยู่ตรงนั้น ไม่กล้าขยับตัวหรือเอ่ยคำใดออกมา เทพแห่งป่าจึงกล่าวต่อว่า “ข้าจะให้เจ้าได้กลับสู่วัยเยาว์อีกครั้ง ได้เริ่มต้นชีวิตใหม่ในโลกที่ปราศจากความทุกข์ระทม เจ้าจะลืมความเศร้าทั้งหมด และได้ใช้ชีวิตอย่างมีความสุขอีกครั้ง”

หญิงชรานิ่งคิดอยู่ครู่หนึ่ง ก่อนจะตอบด้วยเสียงสั่นเครือ “ข้าขอบคุณสำหรับความเมตตาของท่าน แต่ข้ารักลูกชายของข้า ข้าจะไม่ทิ้งเขาไป แม้ต้องทนทุกข์ หากข้าละทิ้งความเจ็บปวดนี้เสีย ข้าจะเป็นแม่ได้อย่างไร”

คำตอบนั้นทำให้เทพแห่งป่าหยุดนิ่งไปครู่หนึ่ง ก่อนจะกล่าวว่า “เจ้าช่างมีหัวใจที่ยิ่งใหญ่ ความรักของเจ้าทำให้ข้าต้องจัดการกับเรื่องนี้ให้ดีที่สุด”

ตอนที่ 5: ทางเลือกของแม่

หลังจากเทพแห่งป่ารับรู้ถึงความรักอันยิ่งใหญ่ของหญิงชรา ท่านจึงตัดสินใจช่วยเปิดเผยความจริงที่ถูกปกปิดไว้ ท่านไม่ได้ใช้พลังเพื่อทำลาย หากแต่ใช้เพื่อปลดเปลื้องสิ่งลวงที่บดบังสายตาและหัวใจของผู้คน ท่านกล่าวกับหญิงชราว่า “เจ้าจงพาลูกชายของเจ้ามายังป่าแห่งนี้ แล้วข้าจะให้เขาได้เห็นความจริงด้วยตาของเขาเอง”

วันต่อมา หญิงชราตัดสินใจพาลูกชายเข้าไปในป่า แม้เขาจะลังเล แต่ก็ยอมตามแม่ไปด้วยความเคารพ เมื่อเดินลึกเข้าไปในป่า พวกเขาก็พบกับสถานที่ที่เงียบงันและงดงามราวกับอยู่ในโลกอื่น แสงแดดลอดผ่านยอดไม้ลงมาเป็นลำแสงอ่อน ๆ และเสียงลมที่พัดผ่านใบไม้ก็ฟังดูคล้ายเสียงกระซิบของธรรมชาติ

เมื่อทั้งสองมาถึงจุดที่เทพแห่งป่ารออยู่ ท่านปรากฏตัวขึ้นอีกครั้ง คราวนี้ ลูกชายได้เห็นด้วยตาตนเอง และรู้สึกประหลาดใจอย่างยิ่ง เทพแห่งป่ามองเขาด้วยสายตาที่สงบ และกล่าวว่า “เจ้าจะได้เห็นสิ่งที่แม่ของเจ้ารู้มาโดยตลอด”

ทันใดนั้น ลมในป่าก็พัดแรงขึ้นราวกับเสียงโหยหวน เทพแห่งป่ายกมือขึ้น แล้วร่ายมนตร์เพื่อเปิดเผยความจริงที่ซ่อนอยู่ในร่างของหญิงสาว ครั้นเมื่อเวลาผ่านไปได้เพียงครู่หนึ่ง หญิงสาวที่เคยดูงดงามก็สะดุ้งตื่นจากการหลับใหล เธอร้องเสียงแหลมด้วยความเจ็บปวด และร่างของเธอก็เริ่มเปลี่ยนไปต่อหน้าต่อตาทุกคน

ผิวของเธอเริ่มเปลี่ยนเป็นเกล็ดสีดำ ดวงตากลายเป็นดวงตาของสัตว์เลื้อยคลาน และร่างของเธอก็ยืดยาวออกจนกลายเป็นงูพิษที่น่ากลัว งูตัวนั้นเลื้อยหนีเข้าไปในป่าอย่างรวดเร็ว และไม่เคยกลับมาอีกเลย

ลูกชายยืนอึ้งอยู่ตรงนั้นด้วยความตกใจ เขาไม่อาจพูดอะไรออกมาได้ในทันที เพราะสิ่งที่เขาเห็นนั้นเกินกว่าที่เขาจะจินตนาการได้ เขาหันไปมองแม่ของเขา และเห็นน้ำตาที่ไหลลงบนใบหน้าที่อ่อนล้าแต่เปี่ยมด้วยความรัก

เขาคุกเข่าลงต่อหน้าแม่ และกล่าวด้วยเสียงสั่นเครือ “แม่…ข้าขอโทษ ข้าไม่เคยฟังคำเตือนของแม่เลย ข้าไม่เคยเห็นความจริงจนกระทั่งวันนี้ ข้าทำให้แม่ต้องเจ็บปวดมากมายโดยไม่รู้ตัว”

หญิงชราลูบหลังลูกชายเบา ๆ และยิ้มทั้งน้ำตา “ลูกกลับมาแล้ว แค่นี้แม่ก็พอใจแล้ว”

ตอนที่ 6: การคืนสู่ความจริง

หลังจากเหตุการณ์ในป่า ลูกชายของหญิงชราได้เห็นความจริงที่เขาเคยปฏิเสธด้วยตาของตนเอง ร่างของหญิงสาวที่เขาหลงรักกลายเป็นงูพิษ และเลื้อยหายเข้าไปในเงามืดของป่าโดยไม่มีวันย้อนกลับมาอีก ความเงียบที่ตามมาหลังจากนั้นไม่ใช่ความสงบ แต่เป็นความสำนึกที่ค่อย ๆ ก่อตัวขึ้นในใจของชายหนุ่ม

เขาหันไปมองแม่ของเขาอีกครั้ง และเห็นใบหน้าที่เปี่ยมด้วยความอ่อนโยน แม้จะมีรอยน้ำตา แต่ในแววตานั้นกลับไม่มีความโกรธหรือตำหนิ มีเพียงความรักที่ไม่เคยเปลี่ยนแปลง เขากอดแม่แน่น และกล่าวด้วยเสียงที่สั่นเครือ “แม่…ข้าทำผิดไปมาก ข้าไม่เคยฟังแม่เลย ข้าทำให้แม่ต้องเจ็บปวดโดยไม่รู้ตัว”

หญิงชราลูบหลังลูกชายเบา ๆ และยิ้มทั้งน้ำตา “ลูกกลับมาแล้ว แค่นี้แม่ก็พอใจแล้ว”

หลังจากนั้น ทั้งสองกลับไปใช้ชีวิตในบ้านหลังเล็กที่เงียบงันริมป่า แม้จะไม่มีหญิงสาวคนนั้นอีกต่อไป แต่ความสงบสุขที่เคยหายไปก็กลับคืนมาอย่างช้า ๆ พวกเขาเรียนรู้ที่จะรักและปกป้องกันและกันมากยิ่งขึ้น และเข้าใจว่าความรักแท้ไม่ใช่การครอบครอง แต่คือการยืนหยัดอยู่เคียงข้าง แม้ในวันที่อีกฝ่ายหลงทาง

ในป่าสตรีบอร์ เสียงลมที่พัดผ่านต้นไม้ยังคงดังราวกับเสียงเพลง เป็นเสียงที่ไม่ใช่เพียงธรรมชาติ แต่เป็นเสียงของความรักที่ไม่ยอมแพ้ต่อความลวง เป็นเสียงของแม่ผู้เลือกความเจ็บปวดเพื่อรักษาความผูกพัน และเป็นเสียงของความจริงที่ไม่อาจถูกกลบด้วยรูปลักษณ์หรือคำพูดใด ๆ

นิทานเรื่องนี้จึงไม่ใช่เพียงเรื่องเล่าของหญิงชราและลูกชาย แต่เป็นบทเรียนของความรักที่กล้าหาญ ความอดทนที่ไม่หวังผลตอบแทน และความจริงที่รอคอยการเปิดเผยในเวลาที่เหมาะสม.

Posted in นิทานก่อนนอนเรื่องยาว, นิทานคลาสสิก, นิทานนานาชาติ, นิทานโครเอเชีย

เรย์กอช (Regoč): นิทานคลาสสิกจากโครเอเชีย โดย Ivana Brlić-Mažuranić ที่ควรอ่านสักครั้งในชีวิต

นิทานพื้นบ้านคือรากฐานทางวัฒนธรรมที่หลายประเทศให้ความสำคัญ โครเอเชียเป็นหนึ่งในประเทศที่ยกย่องนักเขียนนิทานในฐานะผู้สืบทอดจิตวิญญาณของชาติ โดยเฉพาะ Ivana Brlić-Mažuranić นักเขียนหญิงผู้ได้รับฉายาว่า “แอนเดอร์เซนแห่งโครเอเชีย” ผลงานของเธอได้รับการบรรจุในหลักสูตรการศึกษา ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลโนเบล และยังเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดงานศิลปะหลากหลายแขนงในประเทศของเธอ

“เรย์กอช” (Regoč) คือหนึ่งในนิทานที่ทรงพลังที่สุดของ Ivana เรื่องราวของยักษ์ผู้เงียบขรึมและนางฟ้าผู้กล้าหาญที่ร่วมกันเดินทางเพื่อช่วยเหลือผู้คน แม้จะเป็นนิทานสำหรับเด็ก แต่กลับแฝงด้วยปรัชญาเกี่ยวกับความเมตตา ความเข้าใจ และการเปลี่ยนแปลง นักวิจารณ์วรรณกรรมชี้ว่านิทานเรื่องนี้สะท้อนแนวคิดมนุษยนิยม ผ่านโครงสร้างนิทานพื้นบ้านอย่างงดงาม และสามารถตีความได้ลึกซึ้งในหลายระดับ

การเรียบเรียงใหม่ครั้งนี้จัดทำขึ้นด้วยความเคารพต่อต้นฉบับ โดยคงไว้ซึ่งโครงเรื่อง ตัวละคร และอารมณ์หลัก พร้อมปรับภาษาให้ร่วมสมัยและเข้าใจง่าย เพื่อให้ผู้อ่านชาวไทยได้สัมผัสเสน่ห์ของวรรณกรรมคลาสสิกในรูปแบบที่เข้าถึงได้มากขึ้น อย่างไรก็ตาม แม้จะมีการปรับวิธีการเล่า แต่จิตวิญญาณของเรื่องยังคงเดิม

ในเรื่องของลิขสิทธิ์ นิทานเรื่องนี้ถือเป็นสาธารณสมบัติแล้ว เนื่องจากผู้แต่งถึงแก่กรรมในปี ค.ศ. 1938 และลิขสิทธิ์หมดอายุตามกฎหมายระหว่างประเทศ การเผยแพร่ฉบับเรียบเรียงใหม่จึงสามารถทำได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย โดยมีเป้าหมายเพื่อสืบสานคุณค่าทางวรรณกรรม ยกย่องภูมิปัญญาของโครเอเชีย ไม่ใช่เพื่อแสวงหาผลประโยชน์ส่วนตัว

หากผู้อ่านต้องการสัมผัสต้นฉบับดั้งเดิม สามารถค้นหาได้จากเว็บไซต์วรรณกรรมของโครเอเชีย เช่น lektire.hr ซึ่งมีเนื้อหาภาษาโครเอเชียให้ศึกษาเพิ่มเติม ต้นฉบับมีความยาวและรายละเอียดลึกซึ้งกว่าฉบับเรียบเรียงใหม่ การอ่านต้นฉบับคือการเปิดประตูสู่โลกของนิทานพื้นบ้านยุโรปที่งดงามและทรงคุณค่าอย่างแท้จริง

ตอนที่ 1: เมืองที่หลับใหล

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ในดินแดนที่ผู้คนลืมเลือน มีเมืองโบราณชื่อว่าเลเกนกราด (Legen-grad) ตั้งอยู่กลางหุบเขาอันเงียบสงบ เมืองแห่งนี้เคยรุ่งเรืองในอดีตกาล มีหอคอยสูงตระหง่านและกำแพงหินที่แข็งแกร่ง แต่เมื่อเวลาผ่านไป ผู้คนก็พากันจากไป เหลือเพียงซากปรักหักพังที่ถูกปกคลุมด้วยเถาวัลย์และมอสเขียวหนาแน่น ไม่มีเสียงหัวเราะ ไม่มีเสียงฝีเท้า มีเพียงสายลมที่พัดผ่านซอกหินอย่างแผ่วเบา ราวกับเมืองทั้งเมืองกำลังหลับใหลอยู่ใต้ผืนฟ้า

ในซากเมืองแห่งนั้น มีสิ่งมีชีวิตเพียงหนึ่งเดียวที่ยังคงอาศัยอยู่ เขาคือเรย์กอช (Regoč) ยักษ์ชราผู้รักความสงบ เรย์กอชมีร่างกายใหญ่โตจนต้นไม้ต้องโน้มกิ่งหลบเมื่อเขาเดินผ่าน ผิวของเขาเป็นสีเขียวหม่นคล้ายหินที่มีมอสขึ้นปกคลุม ดวงตามีแววครุ่นคิด แต่สงบนิ่ง ราวกับบึงที่ไม่เคยถูกรบกวน

เรย์กอชไม่รู้จักโลกภายนอก เขาไม่รู้ว่าผู้คนพูดกันอย่างไร ไม่รู้ว่ามีเมืองอื่นอยู่ไกลออกไป เขาใช้ชีวิตอย่างเรียบง่าย นั่งเงียบ ๆ ใต้ต้นไม้ใหญ่ ฟังเสียงน้ำไหลจากลำธารเล็ก ๆ ที่ยังคงไหลผ่านเมือง และเฝ้ามองดอกไม้ป่าที่ผลิบานตามฤดูกาล เขาไม่รู้ว่าตัวเองมีพละกำลังมหาศาล เพราะไม่เคยมีเหตุให้ต้องใช้มัน ไม่เคยมีใครมาขอให้ช่วยเหลือ และเขาก็ไม่เคยคิดจะออกไปช่วยใคร

แต่ในความเงียบงันนั้น เรย์กอชไม่ได้รู้สึกเหงา เขาไม่รู้จักคำว่า “เหงา” ด้วยซ้ำ เพราะเขาไม่เคยมีเพื่อน ไม่เคยมีใครให้เปรียบเทียบ เขาเพียงอยู่กับธรรมชาติ อยู่กับหิน ดิน และลมที่พัดผ่าน และนั่นก็เพียงพอสำหรับเขา

ตอนที่ 2: นางฟ้าผู้มาเยือน

วันหนึ่ง ขณะที่เรย์กอชกำลังนั่งเงียบ ๆ อยู่ที่ใต้ต้นไม้ใหญ่ริมลำธาร เขาได้ยินเสียงบางอย่างที่ไม่คุ้นเคย มันเป็นเสียงฝีเท้าเบา ๆ ที่ก้าวผ่านหญ้าและใบไม้แห้ง เสียงนั้นไม่เหมือนเสียงสัตว์ป่าที่เขาเคยได้ยิน มันมีจังหวะที่มั่นคงและตั้งใจ ราวกับผู้มาเยือนรู้ว่าตนกำลังมุ่งหน้าไปที่ใด เรย์กอชเงยหน้าขึ้นช้า ๆ และมองไปยังทิศทางของเสียง

สักครู่หนึ่ง มีหญิงสาวตัวเล็ก ๆ ปรากฏตัวขึ้นจากแนวพุ่มไม้ เธอมีผมสีทองยาวเป็นลอน สวมชุดพื้นเมืองที่ปักลายอย่างประณีต และมีปีกโปร่งใสที่สะท้อนแสงแดดอ่อน ๆ จนดูราวกับแสงดาวในยามเช้า เธอชื่อว่าโคเชนกา (Kosjenka) เป็นนางฟ้าผู้กล้าหาญจากเมืองดูลาเบีย (Đulabija) ที่อยู่ห่างออกไปหลายวันเดินทาง เมืองของเธอกำลังเผชิญกับภัยพิบัติจากการทะเลาะกันของผู้คน และสะพานหินที่เชื่อมเมืองกับทุ่งนาได้พังลง ทำให้เกิดน้ำท่วมและความวุ่นวาย โคเชนกาได้ยินจากนกป่าตัวหนึ่งว่า มียักษ์ผู้เฒ่าอาศัยอยู่ในเมืองที่หลับใหล และเธอจึงตัดสินใจออกเดินทางเพียงลำพัง เพื่อขอความช่วยเหลือ

เมื่อเธอเดินเข้าใกล้ เรย์กอชมองเธอด้วยความสงสัยแต่ไม่แสดงท่าทีรังเกียจ โคเชนกายืนอยู่ตรงหน้าเขาอย่างมั่นใจ จากนั้น เธอก็เอ่ยด้วยเสียงอันนุ่มนวลว่า “ข้าขออภัยที่รบกวนท่าน แต่ข้ามาเพื่อขอความช่วยเหลือ” เรย์กอชไม่ตอบทันที เขาจ้องมองเธอนิ่ง ๆ ราวกับกำลังชั่งใจว่าเสียงเล็ก ๆ ตรงหน้าควรได้รับคำตอบหรือไม่

หลังจากเงียบไปครู่หนึ่ง เขาจึงพูดขึ้นด้วยเสียงทุ้มต่ำว่า “ข้าไม่เคยออกจากเมืองนี้…ข้าไม่รู้จักเมืองของเจ้า” โคเชนกายิ้มบาง ๆ และกล่าวว่า “ข้าก็ไม่รู้จักเมืองนี้เช่นกัน แต่ข้าเชื่อว่าท่านมีพลังที่สามารถช่วยผู้คนได้ หากท่านเต็มใจ” คำพูดนั้นไม่ได้เร่งเร้า ไม่ได้อ้อนวอน แต่เต็มไปด้วยความเชื่อมั่นที่เรียบง่ายและจริงใจ

เรย์กอชนิ่งไปอีกครั้ง เขาไม่เคยมีใครพูดกับเขาเช่นนี้มาก่อน ไม่เคยมีใครมองเขาเป็นผู้ที่สามารถช่วยเหลือได้ เขาเคยคิดว่าตนเป็นเพียงเงาของเมืองที่พังทลาย เป็นส่วนหนึ่งของหินและมอสที่ไม่มีใครต้องการ แต่คำพูดของโคเชนกาเหมือนแสงแรกที่ส่องเข้ามาในถ้ำที่เขาอาศัยอยู่มานาน

หลังจากนั้นไม่นาน เขาก็ลุกขึ้นอย่างช้า ๆ และกล่าวว่า “ข้าจะไปกับเจ้า” โคเชนกาไม่พูดอะไรอีก เธอแค่ยิ้ม แล้วขยับปีกบินขึ้นไปนั่งบนไหล่ของเรย์กอช จากนั้น ทั้งสองก็ออกเดินทางจากเมืองที่หลับใหล โดยมีดอกไม้ป่าค่อย ๆ โน้มตัวพร้อมกับส่งกลิ่นหอม เหมือนอยากอวยพรให้การเดินทางครั้งนี้ประสบความสำเร็จ

ตอนที่ 3: การเดินทางของมิตรภาพ

หลังจากออกเดินทางจากเมืองเลเกนกราด เรย์กอชและโคเชนกาเดินทางข้ามทุ่งหญ้าและเนินเขาอย่างเงียบงัน ท้องฟ้าในวันนั้นสดใสและเย็นสบาย ลมพัดเบา ๆ ผ่านยอดหญ้าและใบไม้ที่เริ่มเปลี่ยนสีตามฤดูกาล โคเชนกานั่งอยู่บนไหล่ของเรย์กอชอย่างสง่างาม เธอไม่พูดมากนัก แต่สายตาของเธอเต็มไปด้วยความตั้งใจและความหวัง ส่วนเรย์กอชก็ยังคงเงียบเช่นเคย เขาไม่ชินกับการมีใครอยู่ใกล้ ๆ และเขาก็ไม่รู้จะพูดอะไรดี

ระหว่างทาง โคเชนกาเล่าเรื่องเมืองดูลาเบีย (Đulabija) ให้เรย์กอชฟัง เธอเล่าว่าผู้คนในเมืองเคยอยู่ร่วมกันอย่างสงบ แต่เมื่อสะพานหินที่เชื่อมเมืองกับทุ่งนาเกิดรอยร้าว ผู้คนก็เริ่มโทษกันไปมา ไม่มีใครยอมซ่อมสะพาน เพราะต่างฝ่ายต่างคิดว่าไม่ใช่หน้าที่ของตน ความขัดแย้งเล็ก ๆ ค่อย ๆ ขยายใหญ่ขึ้น จนกลายเป็นความบาดหมางที่ทำให้เมืองทั้งเมืองสั่นคลอน และเมื่อสะพานพังลง น้ำจากแม่น้ำก็ไหลทะลักเข้าท่วมพื้นที่เกษตร ผู้คนเริ่มขาดอาหาร และความโกรธก็ยิ่งทวีขึ้น

เรย์กอชฟังอย่างเงียบ ๆ เขาไม่เข้าใจว่าทำไมผู้คนถึงทะเลาะกันเรื่องสะพาน เขาเคยเห็นสะพานหินมากมายในเมืองที่หลับใหล และเคยซ่อมมันเล่น ๆ ด้วยหินก้อนใหญ่ที่อยู่ใกล้มือ สำหรับเขา การซ่อมสะพานไม่ใช่เรื่องยาก แต่เขาไม่เคยคิดว่ามันจะมีผลต่อชีวิตของใครมากมายขนาดนั้น

เมื่อเดินทางผ่านป่าใหญ่ โคเชนกาเริ่มเหนื่อย เธอหลับไปบนไหล่ของเรย์กอชอย่างเงียบ ๆ ยักษ์ชรามองเธอด้วยสายตาอ่อนโยน ไม่เคยมีใครไว้ใจเขาขนาดนี้มาก่อน และเขาไม่เคยรู้สึกว่าตัวเองมีความหมายต่อใครเลย จนกระทั่งวันนี้

สามวันผ่านไป ทั้งสองเดินทางมาถึงริมเมืองดูลาเบีย เมืองที่เคยสดใสบัดนี้เต็มไปด้วยความเงียบและความตึงเครียด ผู้คนมองหน้ากันด้วยความระแวง และไม่มีใครยิ้มให้กันเลย โคเชนกาบินลงจากไหล่ของเรย์กอช แล้วเดินเข้าไปในเมืองเพื่อบอกข่าวว่า เธอพายักษ์มาช่วยซ่อมสะพาน

ผู้คนในเมืองต่างตกใจเมื่อเห็นร่างสูงใหญ่ของเรย์กอชที่ยืนอยู่ริมแม่น้ำ พวกเขาไม่เคยเห็นสิ่งมีชีวิตเช่นนี้มาก่อน บางคนก็รู้สึกหวาดกลัว แต่โคเชนกาเดินเข้าไปกลางฝูงชน และกล่าวด้วยเสียงมั่นคงว่า “เขามาเพื่อช่วย ไม่ใช่เพื่อทำร้าย” คำพูดนั้นทำให้ผู้คนเริ่มเงียบลง และมองเรย์กอชด้วยสายตาที่เปลี่ยนไป

เรย์กอชไม่พูดอะไร เขาแค่เดินไปยังจุดที่สะพานหินเคยตั้งอยู่ และมองดูเศษหินที่กระจัดกระจาย อยู่ริมฝั่ง เขาโน้มตัวลง หยิบหินก้อนใหญ่ขึ้นมาทีละก้อน และวางมันลงอย่างมั่นคง โดยไม่ต้องใช้แรงมากนัก ทุกการเคลื่อนไหวของเขาเต็มไปด้วยความระมัดระวัง ราวกับเขากำลังซ่อมหัวใจของเมือง ไม่ใช่แค่สะพาน

ผู้คนเริ่มมุงดูด้วยความสงบ ไม่มีเสียงโต้เถียง ไม่มีเสียงวิจารณ์ มีเพียงความเงียบที่เต็มไปด้วยความหวัง และในวันนั้น เมืองดูลาเบียก็เริ่มเปลี่ยนไปทีละน้อย

ตอนที่ 4: สะพานแห่งความเข้าใจ

เมื่อเรย์กอชวางหินก้อนสุดท้ายลงตรงกลางแม่น้ำ เสียงน้ำที่เคยไหลแรงก็เริ่มสงบลง สะพานหินที่เคยพังทลายกลับคืนสู่สภาพมั่นคงอีกครั้ง แม้จะไม่เหมือนเดิมทุกประการ แต่ก็แข็งแรงพอให้ผู้คนเดินข้ามได้อย่างปลอดภัย ผู้คนในเมืองดูลาเบีย มองสะพานที่สร้างขึ้นใหม่ด้วยความเงียบสงบ ไม่มีเสียงปรบมือ ไม่มีเสียงโห่ร้อง มีเพียงความรู้สึกบางอย่างที่ค่อย ๆ ก่อตัวขึ้นในใจของแต่ละคน ความรู้สึกนั้นก็คือ ความละอาย ความสำนึก และความหวัง

หลังจากสะพานซ่อมเสร็จ โคเชนกาก็เดินไปกลางสะพาน และหันหน้าไปยังชาวเมือง เธอไม่ได้กล่าวโทษใคร ไม่ได้ตำหนิความขัดแย้งที่เกิดขึ้น เธอเพียงกล่าวว่า “สะพานนี้ไม่ได้สร้างขึ้นด้วยหินเพียงอย่างเดียว แต่สร้างขึ้นด้วยความตั้งใจของผู้ที่ไม่เคยรู้จักเราเลย” คำพูดนั้นทำให้ผู้คนเริ่มหันมามองหน้ากัน บางคนเริ่มพูดคุย บางคนเดินข้ามสะพานไปยังฝั่งตรงข้ามเพื่อช่วยกันเก็บเศษไม้และซ่อมแซมพื้นที่เกษตรที่ถูกน้ำท่วม

เรย์กอชยืนอยู่เงียบ ๆ ริมแม่น้ำ เขาไม่เข้าใจคำพูดของโคเชนกาทั้งหมด แต่เขารู้สึกได้ถึงบรรยากาศที่เปลี่ยนแปลงไป ผู้คนไม่ได้มองเขาด้วยความหวาดกลัวอีกแล้ว เด็ก ๆ เริ่มเดินเข้าใกล้เขา และบางคนก็กล้าถามว่า “ท่านมาจากเมืองไหน” เรย์กอชไม่ตอบ เขาเพียงยิ้มเล็กน้อย และมองไปยังทิศทางของเมืองเลเกนกราดที่อยู่ไกลออกไป

วันต่อมา เมืองดูลาเบียกลับมามีชีวิตอีกครั้ง ผู้คนเริ่มช่วยกันซ่อมแซมบ้านเรือน ปลูกพืช และแบ่งปันอาหารกันมากขึ้น ไม่มีใครพูดถึงความขัดแย้งอีกต่อไป เพราะทุกคนรู้ดีว่า หากไม่มีโคเชนกาและเรย์กอช เมืองนี้อาจไม่มีวันฟื้นกลับมาได้

เรย์กอชไม่ได้อยู่ในเมืองนานนัก เขาไม่ชอบเสียงจอแจ ไม่ชอบถนนที่มีผู้คนพลุกพล่าน และไม่ชอบคำถามที่มากเกินไป เขาเพียงต้องการกลับไปยังเมืองที่หลับใหล กลับไปยังต้นไม้ใหญ่และลำธารที่เขาคุ้นเคย โคเชนกาเข้าใจดี และไม่ได้รั้งเขาไว้ เธอเพียงเดินไปส่งเขาที่ชายป่า และกล่าวว่า “ขอบคุณที่ท่านมา” เรย์กอชพยักหน้าเบา ๆ แล้วเดินจากไปอย่างเงียบ ๆ

ตอนที่ 5: การกลับคืนและคำตอบของชีวิต

หลังจากเรย์กอชเดินออกจากเมืองดูลาเบีย โคเชนกาก็ได้แต่ยืนมองตามร่างสูงใหญ่ที่ค่อย ๆ ลับหายไปในแนวต้นไม้ เธอรู้ดีว่าเขาไม่ได้ต้องการคำขอบคุณ ไม่ต้องการเสียงสรรเสริญ เขาเพียงทำในสิ่งที่ควรทำ แล้วกลับไปยังที่ที่เขาเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติ

หลายวันผ่านไป เมืองดูลาเบียเริ่มฟื้นตัวอย่างมั่นคง ผู้คนกลับมาทำงานร่วมกันอีกครั้ง ความขัดแย้งที่เคยฝังลึกค่อย ๆ จางหายไป และในบทสนทนาของชาวเมือง มักมีชื่อของเรย์กอชปรากฏขึ้นเสมอ แม้เขาจะไม่อยู่ตรงนั้น แต่ความเงียบสงบและความเมตตาของเขายังคงอยู่ในใจของผู้คน

ในขณะเดียวกัน เรย์กอชกลับมาถึงเมืองเลเกนกราดที่หลับใหล เขาเดินผ่านซากหินที่คุ้นเคย ผ่านลำธารที่ยังคงไหลอย่างไม่เปลี่ยนแปลง และนั่งลงใต้ต้นไม้ใหญ่ต้นเดิมที่เขาเคยนั่งอยู่ทุกวัน แต่ครั้งนี้ ทุกอย่างดูเปลี่ยนไปเล็กน้อย แม้เมืองจะยังเงียบงันเหมือนเดิม แต่ในใจของเขากลับมีเสียงใหม่ เสียงของโคเชนกา เสียงของผู้คนที่เขาได้ช่วยเหลือ และเสียงของความรู้สึกที่เขาไม่เคยรู้จักมาก่อน นั่นก็คือ….ความผูกพัน

เขาเริ่มมองเมืองที่พังทลายด้วยสายตาใหม่ ไม่ใช่เพียงซากหินที่ไร้ชีวิต แต่เป็นสถานที่ที่เขาเคยอยู่ และอาจเป็นสถานที่ที่เขาสามารถฟื้นฟูได้ เขาเริ่มเก็บหินก้อนเล็ก ๆ มาวางเรียงกันอย่างเงียบ ๆ ไม่ใช่เพื่อสร้างสิ่งใหญ่โต แต่เพื่อให้เมืองนี้มีชีวิตเล็ก ๆ กลับคืนมา

วันหนึ่ง โคเชนกากลับมาเยี่ยมเขาอีกครั้ง เธอไม่ได้มาขอความช่วยเหลือ แต่เพียงมานั่งข้างเขาใต้ต้นไม้ใหญ่ ทั้งสองไม่พูดอะไรมากนัก เพียงนั่งเงียบ ๆ ฟังเสียงลมและเสียงน้ำไหล เหมือนกับว่าไม่จำเป็นต้องพูดอะไรอีกแล้ว เพราะสิ่งที่สำคัญที่สุดได้เกิดขึ้นแล้ว นั่นก็คือ…มิตรภาพที่แท้จริง

และนับจากวันนั้น เมืองเลเกนกราดก็ไม่ใช่เมืองที่หลับใหลอีกต่อไป แม้จะยังไม่มีผู้คนมากมาย ไม่มีเสียงจอแจ แต่ก็มีชีวิตเล็ก ๆ ที่ค่อย ๆ เติบโตขึ้นอย่างเงียบ ๆ มีดอกไม้ป่าที่ผลิบานมากขึ้น มีลำธารที่ใสขึ้น และมีมิตรภาพที่ยังคงอยู่ในใจของยักษ์ชราและนางฟ้าผู้กล้าหาญ.

ยักษ์เรย์กอชนั่งใต้ซุ้มหินกลางป่าฤดูใบไม้ร่วง กำลังเล่านิทานให้โคเชนกา นางฟ้าตัวเล็กผมทองที่มีปีกโปร่งใส สวมชุดพื้นเมืองปักลายอย่างประณีต ท่ามกลางแสงแดดอ่อนและใบไม้ร่วงที่โรยทั่วพื้นป่า