ผมตั้งใจเขียนบทความนี้ เพราะค้นพบว่า มันมีประโยชน์มากสำหรับทุกคน ทุกเพศ ทุกวัย ทั้งกับคนในวัยหนุ่มสาว หรือ คุณพ่อคุณแม่คุณครูที่จะนำเนื้อหาไปแนะนำให้แก่เด็ก ๆ ถ้าผมเข้าใจมงคลชีวิต 38 ประการได้อย่างชัดเจนเร็วกว่านี้ และนำไปใช้เป็นแนวทางของชีวิต ชีวิตคงดีมาก ๆ เลยครับ อนึ่ง ในบทความนี้ ผมใช้เวลาคิดและทำแผนภูมิแบบ mind map เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจมงคลชีวิต(ในมุมมองของผม)ได้ง่ายขึ้น หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์นะครับ
มาอ่านบทความพิเศษเกี่ยวกับ “มงคลชีวิต 38 ประการ” ด้วยกันนะครับ
คุณเคยคิดไหมว่า…เราควรใช้ชีวิตอย่างไร เราถึงจะมีชีวิตที่ดีและมีความสุข?
ในสังคมปัจจุบันที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน การเปรียบเทียบ และความไม่แน่นอน บางคนรู้สึกว่าตัวเองกำลังใช้ชีวิตไปวัน ๆ อย่างไม่มีความสุข บางคนพยายามทำทุกอย่างตามไลฟ์โค้ช แต่กลับพบว่าความสุขยังคงห่างไกล
เมื่อชีวิตต้องการคำตอบที่ชัดเจน เราอาจต้องย้อนกลับไปมองว่า…มีสูตรสำเร็จอะไรบ้างที่คนในอดีตได้แนะนำเอาไว้ ว่ามันเป็นวิธีที่จะทำให้ชีวิตของเรามีความสุขได้จริง ๆ หลังจากการค้นหา ผมได้พบสูตรแห่งความสุขที่มีค่ามาก เรียกว่า “มงคลชีวิต 38 ประการ” คำที่หลายคนเคยได้ยิน แต่ไม่เข้าใจ
“มงคลชีวิต 38 ประการคืออะไร?”
มงคลชีวิต 38 ประการ เป็นข้อธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ในมงคลสูตร เพื่อชี้แนะแนวทางการดำเนินชีวิตให้มีความสุขความเจริญ และสงบเย็น เป็นข้อปฏิบัติ ที่ทำได้จริงในชีวิตประจำวัน ข้อธรรมเหล่านี้ครอบคลุมทุกด้านของชีวิต ตั้งแต่การเลือกคบคน การวางตัว การทำงาน การดูแลครอบครัว ไปจนถึงการฝึกใจและปฏิบัติธรรม
ข้อปฏิบัติที่มีมากถึง 38 ข้อ แถมเป็นวลีสั้น ๆ ไม่ได้มีคำอธิบายในตัว ทำให้คนส่วนใหญ่ได้แต่ท่อง แต่ไม่เข้าใจความหมาย ที่สำคัญ ไม่มีใครสนใจว่ามงคลชีวิตเหล่านี้นำไปใช้ทำอะไรได้ นอกจากการสอบ!
ผมลองพิจารณามงคลชีวิตทั้ง 38 ข้อ แล้วหาวิธีจัดกลุ่มเพื่อให้เข้าใจได้ง่าย ซึ่งหากจัดเรียงอย่างเป็นระบบ จะพบว่ามงคลชีวิต 38 ข้อนี้สามารถแบ่งออกเป็น 5 หมวดหลัก (ซึ่งถ้าทำได้แค่ 3 หมวดแรก ผมก็คิดว่าชีวิตคงถือว่าโอเคเลยนะ)
“หมวดที่ 1: วางรากฐานชีวิตให้ดี”
หมวดแรกคือ “การวางพื้นฐานชีวิตให้ดี” เป็นเหมือนคำแนะนำจากผู้ใหญ่ถึงลูกหลานว่า ถ้าอยากมีชีวิตที่ดี ต้องเริ่มจากการเลือกคบคนดี อยู่ในสังคมที่เกื้อกูล และวางตัวให้เหมาะสม เช่น ไม่คบคนพาล คบบัณฑิต บูชาผู้ควรบูชา อยู่ในถิ่นที่เหมาะสม เคยทำบุญมาก่อน และตั้งตนไว้ชอบ ข้อธรรมเหล่านี้คือการวางรากฐานชีวิตให้มั่นคงและปลอดภัย เพราะคนที่อยู่ใกล้เรามีผลต่อทิศทางชีวิตเราเสมอ การเลือกคบคนดี คือการเลือกอนาคตที่ดี การอยู่ในสังคมที่เกื้อกูล คือการสร้างพื้นที่ปลอดภัยให้ตัวเอง และการตั้งตนไว้ชอบ คือการวางแนวทางชีวิตให้ไม่หลงไปกับสิ่งล่อลวง
“หมวดที่ 2: สร้างความสัมพันธ์และความรู้”
เมื่อมีรากฐานที่ดีแล้ว ก็ต้องลงมือสร้างชีวิต หมวดที่สองจึงเป็น “การสร้างความสัมพันธ์และความรู้” เช่น ศึกษาหาความรู้ ทำงานอย่างมีวินัย ดูแลพ่อแม่ ลูก ญาติ สร้างความรับผิดชอบและความสัมพันธ์ที่ดี หมวดนี้คือการสร้าง “ทุนชีวิต” ที่มั่นคง ความรู้คือเครื่องมือในการทำงาน วินัยคือสิ่งที่ทำให้เรารักษางานไว้ได้ และความสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัวคือแหล่งพลังใจที่ไม่มีวันหมด ถ้าทำได้จริง หมวดนี้จะทำให้ชีวิตมีทั้งโอกาสและความอบอุ่น
“หมวดที่ 3: การฝึกตนและวางตัว”
หมวดที่สามคือ “การฝึกตนและวางตัว” เป็นการเตรียมนิสัยเพื่อให้อยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างไม่มีปัญหา และเป็นการเตรียมตัวที่ดี หากสนใจเรียนรู้เกี่ยวกับธรรมะ ข้อปฏิบัติในหมวดนี้ ได้แก่ การรู้จักเคารพ ถ่อมตน สันโดษ อดทน ว่าง่าย บำเพ็ญพรหมจรรย์ ฯลฯ หมวดนี้เป็นเหมือนการจัด “บ้านภายในตัวเรา” ให้เรียบร้อย เพราะแม้เราจะมีความรู้ มีงาน มีครอบครัว แต่ถ้าใจยังวู่วาม กร่าง อวดดี ขาดความอดทน หรือไม่รู้จักถ่อมตน ชีวิตก็จะยังคงวุ่นวาย และไม่พร้อมที่จะเรียนรู้อะไรที่ลึกซึ้ง หมวดนี้จึงเป็นการฝึกใจ เพื่อให้พร้อมรับธรรมะ และพร้อมรับคนอื่นอย่างอ่อนโยน
“หมวดที่ 4: การพัฒนาจิตใจด้วยธรรมะ”
เมื่อใจพร้อมแล้ว หากเราต้องการมีความสุข-สงบอย่างแท้จริง เราอาจเริ่มสนใจศึกษาเกี่ยวกับ “โลกภายใน” (ผู้อ่านที่ยังอายุน้อยอาจไม่เข้าใจสิ่งนี้ แต่เมื่อถึงวัยหนึ่ง เราอาจเริ่มสนใจในเรื่องนี้มากขึ้น) หมวดที่สี่ จึงได้แก่ “การพัฒนาจิตใจด้วยธรรมะ” เช่น การฟังธรรมตามกาล การเห็นสมณะ (อ่านความหมายในแผนภูมิได้นะ คำนี้เข้าใจยาก) การสนทนาธรรม การเข้าใจอริยสัจ และทำให้แจ้งพระนิพพาน ทั้งหมดเป็นการเดินทางเข้าสู่ภูเขาแห่งปัญญาและความสงบ เป็นช่วงเวลาที่เราเริ่มมองเข้าไปข้างใน และเรียนรู้ความจริงของชีวิตอย่างลึกซึ้ง
“หมวดที่ 5: ผลแห่งการปฏิบัติ”
หมวดสุดท้ายคือ “ผลแห่งการปฏิบัติ” ไม่ใช่สิ่งที่ต้องทำ แต่เป็นสิ่งที่เกิดขึ้น เช่น จิตไม่หวั่นไหว จิตเกษม เข้าถึงนิพพาน เป็นแสงสว่างที่เปล่งออกจากใจที่ฝึกดีแล้ว เป็นผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นเอง เมื่อเราดำเนินชีวิตตามมงคลข้ออื่น ๆ อย่างต่อเนื่อง
บทความนี้ มีแผนภูมิ mind map ที่จัดหมวดไว้ให้ดูประกอบ พร้อมคำอธิบายสั้น ๆ เพื่อช่วยให้เห็นภาพรวมของมงคลชีวิตทั้ง 38 ข้ออย่างชัดเจน และเข้าใจว่าแต่ละหมวดคือ “คู่มือชีวิต” ที่เราสามารถเลือกทำได้ตั้งแต่วันนี้ โดยไม่ต้องรอให้ชีวิตพังแล้วค่อยหาทางแก้
การวางรากฐานชีวิตให้ดี จะช่วยให้ชีวิตมีความเสี่ยงน้อยลง การพัฒนาความรู้จะเปิดโอกาสให้เราได้งาน ความตั้งใจจะช่วยให้เรารักษางานและอาชีพไว้ได้ การรักษาความสัมพันธ์กับพ่อแม่ ลูก ญาติ จะทำให้ชีวิตอบอุ่น สิ่งเหล่านี้คือ “พื้นฐานของความสุขในชีวิต” และถ้าอยากมี “ความสุขสงบภายในใจ” ที่ลึกซึ้งขึ้น การเตรียมตัวตามหมวด 3 และการลงมือปฏิบัติตามหมวด 4 จะนำพาหมวด 5 มาเอง ทั้งหมดนี้คือแนวทางการดำเนินชีวิต ที่จะทำให้เรามีชีวิตที่ดี และมีความสุขอย่างแท้จริง
นิทานนำบุญ 