ปัจจุบัน คุณพ่อคุณแม่และคุณครูต้องเผชิญกับปัญหาด้านพฤติกรรมของเด็ก ๆ มากขึ้นทุกขณะ เช่น การที่เด็กไม่เชื่อฟังคำเตือน ชอบหยิบจับรื้อค้นข้าวของโดยไม่ได้รับอนุญาต การที่เด็กติดโทรศัพท์มือถือ และการที่เด็กไม่ชอบกินผัก วิธีการแก้ปัญหาด้วยการว่ากล่าวตักเตือนตรง ๆ อาจไม่ได้ผล เพราะเมื่อผู้ใหญ่เริ่มบ่นหรือสอน เด็กก็พร้อมจะเข้าโหมดเอาหูทวนลม ทำท่าเหมือนฟัง แต่ไม่มีวันทำตาม (ก็เหมือนที่ผู้ใหญ่เคยทำตอนเป็นเด็ก ๆ นั่นเอง) ซึ่งเป็นเรื่องน่าเบื่อทั้งคนบ่นและคนถูกบ่น แต่แนวทางหนึ่งที่น่าจะช่วยปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของเด็ก ๆ ได้บ้าง นั่นคือการใช้เรื่องเล่าหรือนิทานเป็นสื่อในการให้ข้อมูลเพื่อให้เด็กครุ่นคิด จนเกิดการตัดสินใจปรับพฤติกรรมด้วยตนเอง
หลายคนอาจสงสัยว่า นิทานจะช่วยแก้นิสัยของเด็กได้จริงเหรอ? ถ้าเราพิจารณาเด็กให้ดี เด็กเป็นเหมือนผ้าขาว เด็กมีความอยากเล่นอยากลองทำสิ่งต่าง ๆ มากมายตามสันชาตญาณ แต่ในขณะเดียวกัน เด็กก็เป็นวัยที่มีเหตุมีผลมาก ถ้าเขาเข้าใจเหตุผล เขาก็มีแนวโน้มที่จะทำตามเหตุผลนั้น ๆ (ซึ่งต้องไม่ใช่การบังคับ เพราะการบังคับไม่เคยทำให้เด็ก ๆ เข้าใจอะไร ๆ ได้)
เด็ก ๆ บางครอบครัวไม่ดื่มน้ำอัดลมเลย เพราะพ่อแม่เคยให้เหตุผลเกี่ยวกับข้อดีข้อเสียของน้ำอัดลมให้เด็กรู้ ซึ่งสิ่งที่น่าสนใจมาก ๆ คือ เมื่อเด็กยอมรับในเหตุผลนั้น แม้จะอยู่นอกสายตาคุณพ่อคุณแม่ เด็กก็จะปฏิเสธไม่ซื้อ ไม่รับ ไม่ดื่มอัดลม ด้วยเหตุผลที่เด็กได้รับการกล่อมเกลาเอาไว้
เอาล่ะครับ เรามาลองอ่านนิทาน 3 เรื่องต่อไปนี้กันดู ถ้านิทานเรื่องไหนน่าจะเป็นประโยชน์ ก็ลองนำไปเล่าให้เด็ก ๆ ฟังกันต่อได้เลยนะครับ ซึ่งวิธีการเล่า เราไม่ต้องสรุปเรื่องประเภทที่ว่า “นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า” เพราะไม่เกิดประโยชน์ แต่ให้ลองพูดคุยกับเด็กว่า “ถ้าเราเจอสถานการณ์แบบในนิทาน เราควรทำอย่างไร?” หรือ “ถ้าเราเป็นตัวละครแบบในนิทาน เราควรทำอย่างไร” ซึ่งคำตอบของเด็กไม่มีผิดไม่มีถูก ถ้าเขาตอบตรงทาง เราก็อาจบอกว่า เราก็คิดแบบนั้นเหมือนกัน (แปลว่า หนูคิดถูกต้อง เป็นการยืนยันให้เด็กมั่นใจ) แต่ถ้าเด็กยังคงจะซน ไม่อยากกินผัก อยากเล่นโทรศัพท์มือถือ เราก็อาจรับฟัง แล้วเสนอความคิดเห็นของเราโดยไม่บอกว่าที่เด็กคิดนั้นผิด (ถ้าบอกว่าเขาผิด เขาจะเลิกฟังเราเลย) เมื่อเราเสนอความคิดหรือมุมมองไปอย่างมีเหตุผล เขาจะรับไว้พิจารณาในใจ และเมื่อถึงจุดหนึ่ง เด็กก็มีแนวโน้มที่ปรับพฤติกรรมตามที่เราเสนอแนะเอง ลองดูนะครับ
นิทานเรื่อง กุ๋มก๋อมกับกล่องแสนกล
นิทานเรื่อง : ยอดมนุษย์พลังผัก
